Заедно со сончевата светлина, на сеопштото воскресение повторно ќе се воспостави и бескрајно разновидната светлосна скала, при што овде по прв пат ќе се открие полнотијата на смислата на таа светлосна симфонија. Во овдешното, земно откривање на светлината постои потполна несогласност помеѓу физичкото и духовното, помеѓу материјалното откривање на светлината и нејзиното метафизичко значење. Од една страна, светилата не се одухотворени, а од друга, највисоките пројавувања на духот се обвиткани со слабост и темнина. Во конечното и потполно откровение на сеопштото воскресение гледаме нешто друго: таму физичката светлина ќе постане очигледен израз на духовната смисла. Оттука, по зборовите на апостолот, и степените на слава таму се изразуваат со различни тонови и различни интензитети на светлина. “Друга е славата на сонцето, а друга славата на месечината, и друга славата на ѕвездите, зашто ѕвезда од ѕвезда се разликуваат по слава“ (1Кор. 15, 41).

Заедно со боите воскреснуваат и различните гласови и звуци. Тоа што порано е речено за божествената симфонија може на ова место да биде дополнето со уште некои обележја. Славата, која го опкружува престолот на Севишниот, се прикажува како во пророштвата на Стариот Завет, така и во новозаветните списи како свет кој звучи. Ни овој пат тоа не треба да се сфати во преносно значење или како метафора. Звукот, како и светлината, мора во таа сфера на воплотениот Логос да се сфати во двојно значење: како израз на полнотија на животната енергија која го опкружува престолот на Севишниот и, во исто време, како пројавување на енергија на одухотвореното вештаство. Затоа што цел тој свет на звуци се открива како воплотување на единствената духовна смисла и замисла, тој не се слева во хаотични, нескладни шумови како во овдешниот свет, туку образува созвучје на гласови, кои задржуваат самостојност, остануваат различни и раздвоени, но се обединуваат со единството на сеединствениот мотив на вечниот живот и образуваат хорска, симфониска целина.

Тука се појавува природен сомнеж. Дали е дозволено да се замислува идниот свет во музички облици? Не значи ли тоа да се пренесува временското во вечното? Симфонијата, всушност, е сменување на звуци во времето. За каква симфонија може да станува збор таму каде времето повеќе нема да постои. Како да се помири можноста за симфонија со мислата за вечен починок?

Во суштина, временското во вечното не го внесува оној кој верува во вечната божествена симфонија, туку оној кој изнесува слични приговори. Неможноста симфонијата да се слуша поинаку освен како временски премин од звук на звук, во стварноста не е ништо повеќе од психолошка особина на нашиот човечки слух, а не својство на симфонијата или музиката како таква. По повод Бетовеновата Девета симфонија, веќе видовме дека е можно поинакво, надвременско забележување на музичката целина - таква свест која таа музика одеднаш, во потполност ја опфаќа, во еден момент и без какви и да е премини. Таквото забележување не само што е можно - тоа и постои, и ние на некој начин и сами го поседуваме. Звуковите кои ги забележуваме во времето не би можеле да ги поврземе во симфонија, доколку нашата мисла не би поседувала инакво, надвременско забележување на таа иста симфонија.

Всушност, ако нашата музичка перцепција би била поврзана само со звукот кој го исполнува сегашниот момент, за нас поедини звуци не би се соединиле во музичка целина, не би слушале симфонија. Ние симфонијата ја сфаќаме само дотолку доколку со својот ум одеднаш го опфатиме цел сложен редослед на акорди, доколку тие, кои ги слушаме во овој час, ги поврземе со оние кои токму замреле или одекнале. Поинаку кажано, за перцепирање на тоа единство на звучната целина, која од мноштвото звукови чини симфонија, неопходно е да се воздигнеме над времето: неопходно е, сите тие звучни бранови кои се распростираат низ времето, да се фиксираат во вечноста, да се исполнат со надвременско единство и да се поврзат во една целина. Значи, симфонијата не е само спојување со апсолутното мирување на надвременската свест, туку таа тоа и го претпоставува. Ако во безбројните гласови, исполнети со бескраен божествен живот и бесконечна радост, постои надвременска убавина и вистина, тогаш таа убавина и вистина одѕвонува вечно, како одек на сонце што заоѓа.

Воскресението во исто време е и одухотворување. Тоа не е едноставно обновување на телесниот свет со неговата свелосна и звучна скала, туку победа над испразноста, триумф на космичката смисла. Телесниот свет не воскреснува во хаотична и безоблична состојба, туку како светлосно, обоено и звучно воплотување на творечкиот збор. Средината која го воплотила Логосот, во тој чин на Боговоплотувањето, достигнува највисока мера на активност. Таа не само што се озарува со Него, не само што Го изразува во звукот - таа низ Него живее и низ Него ја утврдува полнотијата на својата свест и волја.

Денот Божји не е само симфонија на светлината и на звукот, зашто тој не е само - објективна појава. Тој е потполно будење на свеста во созданието, нејзино вклучување во полнотијата на асполутната, сеединствена свест, зашто проповедта на Евангелието се обраќа на целата творба (Марко 16, 15). Во вечниот починок на седмиот ден се што живее на небото и на земјата е повикано да го прими апсолутното откровение, да го види Бога не во огледало и во загатка, туку лице во лице. Вечниот живот на кој е повикана творбата не е сонливо никнување, туку полнотија на знаењето. “А ова е вечниот живот, да те познаат Тебе, Единствениот Вистински Бог, и Кого си ни Го пратил Исус Христос“ (Јов. 17, 3).

Во тој троен триумф на светлината, звукот и свеста се остварува замислата на вселенското пријателство и воплотувањето на Бога - Љубовта во созданието кое Го сака. Совршената љубов се открива не само во полнотијата на славата, туку и во совршената убавина. Поради тоа, целата замисла на предвечната Софија се прикажува како уметничка замисла.

Во книгата Приказни Соломонови, самата Премудрост им сведочи на луѓето за себе:

“Јас сум родила, кога уште немаше бездни, кога уште немаше извори, изобилни со вода. Јас сум родила пред да бидат втемелени горите, пред ридовите, кога Господ уште не беше ја создал земјата, ни полињата, ниту првите прашинки на вселената. Кога Он го приготвуваше небото, јас бев со Него, кога го поставуваше престолот врз ветровите, кога ги утврдуваше облаците во висините, кога ги зацврстуваше изворите на бездната, кога ги поставуваше границите на морето, за да не ги преминуваат водите неговите брани, кога ги полнеше основите на земјата, јас бев при Него кога создаваше, и се радував секој ден, веселејќи се пред лицето Негово за сето време, веселејќи се на Неговиот земен круг и радоста моја беше со синовите човечки“ (Изреки 8, 24-31).

Таа радост е и почеток на патот Господов (Изреки 8, 22) и оној крај и довршување до кое доаѓа земниот круг и целиот свет во седмиот воскресен ден на сеопштиот починок.

Кнез Евгениј Трубецки (1863-1920) - “Смислата на животот“