Мартин Хајдегер “Праизбликот на уметничкото дело“

Сепак, зошто тоа изработување на земјата мора да се одигрува на тој начин што делото се повлекува себеси во неа? Што е земјата, за таа да може токму на таков начин да дојде до нескритоста? Каменот ја товари и ја разгласува својата тежина. Од друга страна, опирајќи ни се со сета своја тежина, тој се спротиставува на секој пробив во неа. Ќе испробаме ли такво нешто со тоа што ќе го скршиме каменот, тој, сепак, во своите делови никогаш нема да ни покаже нешто, коешто би било неговата внатрешност и нешто друго, коешто би било неговата отвореност. Каменот веднаш се повлекува во истата тапост на товарноста и на масивноста на неговите делови. Ако се обидеме ова да го разбереме на еден друг начин, имено, со тоа што каменот ќе го положиме на вага, тогаш ние тешкоста ја внесуваме во пресметката на тежината. Оваа можеби многу прецизна определба на каменот станува некаков број, меѓутоа, товарот се има повлечено и скриено од нашиот видик. Бојата почнува да зрачи и сака само да зрачи. Кога ние, рационално мерејќи ја, ќе ја разложиме на броевите на треперењата, таа тогаш исчезнува. Таа се покажува само додека останува неоткриена и необјаснета. Така земјата прави секое пробивање во неа да се распрсне врз неа самата. Таа прави секоја исклучиво математичка преупорност да се преобрази во разурнување. Таа преупорност може да се маскира со привидот на превласта и на напредокот во обликот на техничко-научното опредметување на природата, но таа превласт, сепак, останува немоќ на волјата. Отворено разоткриена како таа самата, земјата се појавува само онаму, каде што ќе биде свесно доживеана и сочувана како суштински неразоткривливото кое се повлекува пред секој обид за разоткривање, а тоа значи дека таа за погледите на другите постојано се повлекува, затворајќи се во себеси. Сите ствари на земјата, таа самата во целина, се прелеваат, истекувајќи едни во други во едно наизменично созвучие. Но ова прелевање/истекување не е некакво бришење. Овде истекува онаа всебепочивачка река на ограничувањето која секое присутно нешто го ограничува на својата просторна присутност. Така во секоја од оние всебезатворачки ствари е истото себе-непознавање. Земјата е она суштествено себе-затворачко. Да се из-работи земјата значи: таа да се постави во отвореното како она себезатворачкото.
Ова изработување на земјата го остварува делото со тоа што тоа повторно се поставува себеси во земјата. Само што себезатворачкото на земјата не е никакво еднообразно, замрено, покриено-останување туку тоа се разгранува во едно бесконечно богатство на едноставни видови и облици. Се разбира, скулпторот го употребува каменот онака како што, на свој начин, со него се однесува и ѕидарот. Само што тој не го троши докрај каменот. Во одредена смисла, тоа важи само онаму каде што делото е неуспешно. Се разбира, и сликарот исто така ја ползува бојата, меѓутоа на таков начин, за притоа бојата да не биде докрај истрошена, туку токму со тоа да почне да блеска. За волја на вистината, исто и поетот го ползува зборот, само што тој не го чини тоа така како што обичните говорители и пишувачи мораат да ги потрошат зборовите, туку онака, за притоа зборот да може токму со тоа да стане и да остане вистински збор.
Секаде во делото не суштествува никаков материјал на делото. Дури останува неизвесно дали кај суштинската определба на производот со ознаката градивен материјал е погодено она во неговата производосушност, од коешто тој е сочинет.
Поставувањето на некој свет и изработувањето на земјата се два суштински белези во делобитието на делото. Тие, меѓутоа, припаѓаат заедно во единството на делобитието. Ова единство ние го бараме кога размислуваме за всебестоењето на делото и се обидуваме со зборови да го изразиме оној затворен обединет спокој на всебеспокојното на делото.
Доколку ние со споменатите суштински белези истакнавме нешто значајно во делото, тогаш тоа повеќе е едно збиднување и во никој случај некој спокој; зашто, што е спокојот, ако не спротивност на движењето? Тој, спокојот, за волја на вистината, не е никаква спротивност која од себе го исклучува движењето, туку многу повеќе тој него го вклучува во себе. Само раздвиженото може да почива. Од видот на движењето е зависен и видот на спокојот. Во движењето како просто менување на местото на едно тело, спокојот, навистина, е само граничен случај на движењето. Доколку спокојот го вклучува во себе движењето, тогаш може да постои таков спокој, кој е едно внатрешно собирање на движењето, значи кој е најврвна раздвиженост, под претпоставка, видот на движењето да изискува еден таков спокој. Имено, од овој вид е и спокојот на всебеспокојното дело. Оттаму, ние ќе се приближиме на тој спокој, ако ни успее, еднозначно да ја изразиме раздвиженоста на збиднувањето во делобитието. Се прашуваме: која поврзаност ја пројавува поставувањето на некој свет и изработувањето на земјата во самото дело?
Светот е отвореност што себеси се отвора за широките патишта на едноставните и суштествените одлуки во судбината на еден историски народ. Земјата е она на ништо неприсилено произлегување на она постојано себезатворачкото и во тој облик, препокривачкото. Светот и земјата се меѓусебно суштествено различни и сепак, тие никогаш не се разделени. Светот се втемелува врз земјата и земјата се крева над светот. Единствено односот помеѓу светот и земјата во никој случај не замираа во празното единство на рамнодушното едно-на-друго-спротивставено. Светот се стреми да ја надвиши земјата во своето отпочивање врз неа. Тој, како она себеотварачко, не трпи никакво затворање. Земјата, меѓутоа, е наклонета на тоа, како прикривачка, секогаш да го прегрнува и да го задржува во себе.