Оган лесно се пали ама тешко се гаси

- Упатените стравуваат дека токму средношколците, студентите, невработените и други на разни начини незадоволни граѓани што досега на легитимен начин го изразуваат својот протест може да се најдат на „борбената линија“ во меѓупартиските пресметки, како во македонскиот, така и во албанскиот политички блок - Македонија, која на мирен начин излезе од крвавиот распад на поранешната СФРЈ, преживеа разни ембарга, санкции и грчките блокади, се исправи по меѓуетничкиот судир во 2001-та, не заслужува сега да влезе во внатреетничка војна што нема никаква врска ниту со интересите на народот ниту со интересите на државата

ДА НЕ ДОЗВОЛИМЕ ДА ДОЈДЕ ДО ГРАЃАНСКА ВОЈНА

Дали политичката криза, која трае веќе неколку месеци, излегува од едно ниво и се заканува да премине во наредно, радикализирано, со потенцијал и индикации и симптоми на граѓанска војна, односно интраетнички граѓански судири, е дилемата што се наметнува по последните протести пред Владата и судирите меѓу демонстрантите и полицијата. Билансот од десетици повредени полицајци и приведени демонстранти, неколку оштетени автомобили, запалени контејнери, искршени стакла и извалкана фасада на владината зграда е минимална штета во споредба со она што може да се очекува ако се реализираат споменатите активности на масовни демонстрации што, според непишани правила, содржат елементи на насилство и лесно може да излезат од контрола. Во таа насока секако загрижувачки се и најавите на власта и на опозицијата за мобилизација на своето членство на спротивставените позиции, секој на свој начин го поттикнува граѓанското незадоволство и го позиционира директно на линијата на судирот, согласни се аналитичарите. Тие стравуваат дека токму средношколците, студентите, невработените и на разни начини оштетените и револтирани граѓани што досега на легитимен начин го изразуваат својот протест ќе се најдат на „борбената линија“ во меѓупартиските пресметки, како во македонскиот, така и во албанскиот политички блок. На моменти дури и здодевните политички бомби на лидерот на опозицијата Зоран Заев и прецизно, за да не предизвикаат човечки жртви, истреланите вистински проектили пред полициските станици, судот, зградата на Владата и седиштето на ДУИ во Мала Речица, според, лесно можат да станат убиствени и да нанесат многу поголеми штети отколку што тоа го сакаат или планираат тие што ги лансираат. Ако на тоа му се додадат најавените нови протести и контрапротести, ситуацијата, според општиот впечаток, е во ескалација и пред ерупција.

- Генерално, Македонија навлегува во сѐ подлабока политичка криза и ургентно треба да се воспостави политички дијалог и да се договори заедничка платформа за натамошно дејствување заради нејзино надминување. И тоа треба да се одвои од манифестирањето на граѓанското незадоволство, кое е сосема легитимно право на поединци, невладини организации, па дури и на политички партии што со мирни и достоинствени протести сакаат да ги изразат своите ставови и барања, при што крајно е неприфатливо кој било да организира некакви контрапротести во исто време и на исто место. Тоа е вовед во граѓанска војна и е крајно опасна авантура - смета поранешниот министер за внатрешни работи и лидер и пратеник на ДС, која е дел од владината коалиција, Павле Трајанов.

И политичкиот аналитичар Алберт Муслиу смета дека во периодов што следува сѐ поголем број, како што рече, засегнати групи ќе го изразуваат револтот на ваков начин. Затоа, како што кажа тој во изјавата за РСЕ, за да не дојде до посериозни безбедносни проблеми, потребно е да се постигне политичко решение.
- За жал, искуствата кај нас не укажуваат дека нашите политичари секогаш се свесни за потребата на моментот, јас сигурно се надевам дека ќе се случи тоа, но, според реакциите, според најавите и според активностите што се преземени вчера и денеска, ни се укажува на тоа дека сигурно во наредните денови нема да имаме некои поинтензивни преговори за да се најде решение, а верувам дека интензитетот ќе се зголемува и се надевам дека што поскоро ќе најдат начин да се договорат - изјави Муслиу.
Имено, по континуираните мирни протести на студентите и на средношколците, и завчерашниот на моменти насилен протест пред Владата, кој се случи по објавувањето на „бомбата“ за убиството на Мартин Нешковски, како и најавата за големиот протест на опозицијата на 17-ти овој месец, следуваа најави за секојдневни протести и во Скопје и во градовите низ земјава.

Иако за тоа засега нема ниту потврда ниту демант, од владејачката ВМРО-ДПМНЕ, според информациите од теренот, партиски структури го мобилизираат членството низ градовите во земјава за контрапротест што СДСМ го најави за 17 мај. Целта била на контрапротестот да се соберат помеѓу 80.000 и 100.000 луѓе, што, според упатените, е реално за очекување, со оглед на контролата што власта ја има врз државната администрација. Заев, пак, за деновите што следуваат најави активирање „бомби“ со мошне чувствителна содржина, за околностите на загинувањето на новинарот Никола Младенов, убиствата кај Смиљковско Езеро, преговорите со Грција за името... Тоа се теми, во кои, според најавите од опозицијата, имало доста шокантни содржини, кои можат да предизвикаат големи манифестации на револт низ улиците.
Од друга страна, врие и во албанските редови. По „пучот“ што струшкиот градоначалник Зијади Села го направи во ДПА на Мендух Тачи и лидерот на владејачката ДУИ, Али Ахмети, постојано е под притисок на незадоволниците и во партијата и, генерално, меѓу албанскиот електорат, кој, барем формално, го претставува. Неодамна беше фрлена и експлозивна направа пред седиштето на паријата во Мала Речица.

Колку, прашуваат тие што внимателно го следеа последниот протест, е потребно некој полицаец, дури и ненамерно, да помести дел од оградата и масата да тргне кон полицијата, која, по службена должност, секогаш е подготвена за одговор? Или меѓу мирните демонстранти да се уфрли насилна група што ќе испровоцира реакција на полицијата, како што впрочем се случи и прексиноќа, кога точно можеше да се забележи дека еден дел од „демонстрантите“ е пораздвижен? Дали „фитиљот“ може да го запали и појавување и непромислена изјава на некој политичар? Дали полицијата треба да продолжи со невообичаена практика да упаѓа во објекти со изговор дека брка демонстранти како што се случи прексиноќа во читалницата „Браќа Миладинови“? Сето тоа се прашања и претпоставки за кои, веројатно, никој не сака да влече одговор од практични примери. А дека земјава, за жал, не е далеку од за многумина несаканиот развој на настаните, меѓу другото, потврдува и тоа што, по подолго време, претставниците на ОБСЕ беа присутни и со големо внимание ја следеа вчерашната прес-конференција на министерката за внатрешни работи Гордана Јанкуловска.
Опасност од ескалација на граѓанското незадоволство пред само неколку недели беше најавена и на трибина на која учествуваат повеќе експерти за безбедност од земјава и регионот, кои како најголем ризик за безбедноста на Македонија ја посочија токму внатрешната поделеност во општеството.
- Доколку сакаме сериозна држава и стабилизирање на безбедносната состојба, треба да се изгради механизам, систем во кој еднаш засекогаш ќе се попречи припадници на разузнавачките служби да диктираат политички настани и случувања во земјата. Тие треба да бидат во функција на националните и државни интереси што јасно се одредени во концепциите - изјави тогаш Марјан Ѓуровски од Факултетот за безбедност во Скопје.

Според тогаш објавеното истражување на Факултетот за безбедност, главните закани за стабилноста на државата се невработеноста и обидот за уривањето на актуелната власт од страна на опозицијата.
Токму во ова истражување лежи и суштината на проблемот, а тоа е испреплетеноста на незадоволството од одредени владини мерки и политики на одредени општествени интересни групи и желбата на политичката опозиција без избори и без да понуди некаква програмска алтернатива да ја смени власта. Затоа, како што истакнуваат упатените, мора да се раздвојат овие две работи. Легитимното право на граѓаните е да го изразат своето незадоволство, но тоа да не се користи по автоматизам во пресметка помеѓу власта и опозицијата. Македонија, која на мирен начин излезе од крвавиот распад на поранешната СФРЈ, преживеа разни ембарга, санкции и грчките блокади, се исправи по меѓуетничкиот судир во 2001-та, не заслужува сега да влезе во внатреетничка војна што нема никаква врска ниту со интересите на народот и на граѓаните, ниту со интересите на државата. Доколку некој сака промени, треба да се бори да дојде до нив само преку демократски механизми и институционално. Улицата исто така може да биде облик на демократија, и тоа е неоспорно, но само доколку собирите се со јасни пораки, без скриени агенди, мирни и ненасилни. Сѐ друго е вовед во хаос и анархија. Кому, пак, во моментов најмногу му одговора тоа, треба да се замислиме сите.