Идентитетски компас
Иако ќе ме обвинат за носталгија (кон бившиот систем или бившата татковина), но кога ги слушам мудреците кои проповедаат за назадниот Ориент (иако одат во истите џамии да се помолат и се восхитуваат на културните споменици, уживаат во традиционалната музика и јадења) наспроти развиениот Окцидент, ми навираат стиховите на стара револуционерна песна која е превод од руски. Во нашата (всушност, српска) верзија таа гласеше „Се буди Истокот и Западот, се буди Северот и Југот". (Оригиналот на руски гласи „Смело, товарищи, в ногу"). Таа е повик до сите пролетери на светот, и претставува(ше) израз на идејата (и надежта за) интернационализам на тогашната лева идеологија (која, сепак, заврши во национални држави, односно во еден блок наспроти друг). Во неа се говори за братскиот сојуз и слободата (од експлоатација), ослободување од ланците на ропството и сиромаштијата. Еден стих вели „сето она на што се потпираат троновите е создадено од рацете на работниците". Денес, иако со други зборови, но со слична идеја се и движењата како „99%", „Окупирај го Вол стрит", итн. Југословенската верзија на оваа песна е повеќе со антифашистички тон и беше прилагодена за потребите на народноослободителната војна - времето кога сојузници станаа Истокот и Западот во битката против заедничкото зло, фашизмот.
Македонското општество навидум се „заколнало" дека ќе оди на Запад - со авион (за кој се тврди дека има голем резервоар за да издржи долг и неизвесен лет), со автомобил (за кој се поставува прашање дали има два волана и кој од двата премиера, македонскиот и албанскиот, врти кон Исток, а кој кон Запад), или со воз (за кој постојано нѐ плашат дека ќе замине и ќе не остави како последна напуштена и заборавена станица).
Малкумина се осмелуваат да кажат дека каде и да тргнала Македонија ќе остане тука каде што се наоѓа, во физичка/географска ама и културна смисла. Можеби најсубверзивната идеја која може да се каже е онаа за тоа дека идејата за вештачка поделба на човештвото на Исток и Запад, Север и Југ, е бариерата која нѐ спречува да ја видиме целата глобална слика на мнозинството фатено во заложништво на малцинството (богати и моќни). Моќните сфатија дека се сојузници, каде и да се наоѓаат на планетата, особено ако се соочени со револуционерни и радикални барања одоздола. (Да потсетам зборот „радикално" нема врска со екстремизам и тероризам, туку со коренито менување на општествениот систем). Она што ги обединува луѓето од различните меридијани е припадноста на човечкиот род, припадноста на иста социјална класа на луѓе кои создаваат вредности но немаат еднаков глас во носењето на одлуките кои се однесуваат на квалитетот на нивниот живот. Низ историјата тие создале свои култури, но кога културите се претвораат во оружје на делба вината за тоа не треба да се бара во нив, туку во оние кои раскажуваат приказни и втемелуваат стереотипи за „иманентно" лоши или добри цивилизации. Начинот на живот, начинот на вреднување на нештата во човечкиот живот, ставање на пиедестал на индивидуата (и глорификацијата на егоизмот како движечка сила) наспроти колективитетот (обвинет за назадност и традиционализам, наместо да е прикажан како извор на идејата за заедништво, емпатија и солидарност) - тоа е најдобриот начин луѓето да се гледаат како подобри во однос на другите и да се градат јазови кои ги делат. Што се однесува до Македонија и земјите на Балканот, ним им останува да се ослободат од наметнатиот баласт и срам од „балканизмот" како нешто лошо. Напротив, тие можат да понудат многу во контекст на идејата за мултикултурализам и толеранција, на алка која ги поврзува Западот и Истокот, регион во кој културите прават така убав амалгам како ретко каде на светот.
(Руска реч на македонски)
16 февруари 2014
